Timeturk yazarı Dr. Yüksel Keleş, Erkam yayınlarından çıkan “Sevenlerinin dilinden Musa Efendi” kitabını anlatan öğütleri bir iktisatçı gözüyle değerlendirdi. “Alışverişte iktisatlı, infakta cömer olmak” başlıklı yazsında Keleş, Musa Efendi’nin uygulamalarını iktisada uyarlayacak günümüze perspektif tuttu. Musa Efendi’nin mal alırken iktisadı gözetmesini üretici ve tüketici davranışları üzerinden okuyan Keleş, infakta ise cömertliğini ise ben merkezli homo economicus’a zıt farklı bir insan modeliyle ortaya çıkmaktadır.
Keleş kaleme aldığı yazıda şunları aktardı: “Öncelikle riyâzât kavramına kısaca değinmekte fayda var. Yine aynı eserde, nimetleri kendi nefsi adına kullanırken kifayet miktarıyla yetinmek olarak açıklanmış. İktisadi açıdan bakıldığında ihtiyacın karşılanması ve özellikle aşırı tüketimden kaçınmayı telkin eden bir kavram olarak da görebiliriz.
MUSA EFENDİ, İKİ LİRAYA ALINACAK BİR MALI ÜÇ LİRAYA ALMAYI İSRAF KABUL EDİYOR
Musa Efendi çevresindekilere mal alırken fiyat araştırması yapmalarını tavsiye ediyor. İktisat literatüründe ideal piyasayı tanımlamak için kullanılan tam rekabet piyasasının özelliklerinden biri de alıcı ve satıcıların piyasaya ilişkin tam bilgiye sahip olmasıdır… Aynı zamanda satıcıların da alıcılar vasıtasıyla piyasadaki fiyatlardan haberdar olmalarını sağlayan bir fonksiyon icra ediyor.
Musa Efendi, iki liraya alınacak bir malı üç liraya almayı israf kabul ediyor. Tüketicilerin kaliteli mala ucuz fiyattan ulaşmalarını tavsiye ediyor. Param var neden dolaşayım ki, beğendiğim ürünü alırım yaklaşımı aslında enflasyonist bir yaklaşım. Pahalı ürünlerin piyasada tutunmasını sağlarken, üreticilerin maliyetler konusunda daha az hassas olmasına yol açar…
BEN MERKEZLİ HOMO ECONOMİCUS MODELİNDEN FARKLI BİR İNSAN MODELİ
Alışverişte iktisadı, infakta ise cömertliği teşvik eden Musa Efendi’nin üzerinden cömertliğe de iktisadi bir bakış açısı getiren Keleş, “Kendi ihtiyaçlarını giderirken kaliteli ve ucuz malı arayan kişi, oradan elde ettiği tasarruftan daha fazlasını ihtiyaç sahipleri için elinden çıkarmaktadır. Klasik iktisadın tüketim ve ben merkezli homo economicus olarak adlandırılan insan modelinden farklı bir insan modeli ortaya çıkmaktadır… Bu insan, harcamada israfa kaçmayan, tutumlu ve rasyonel iktisadi davranışlar sergileyen infakta ise cömert bir şahsiyettir” ifadelerini kullandı.
Timeturk yazarı Dr. Yüksel Keleş’in yazısının tamamını aşağıdaki linkten okuyabilirsiniz:
https://www.timeturk.com/yuksel-keles/alisveriste-iktisatli-infakta-comer-olmak-yazar-1822581
